Piętnastki

Tradycyjnie już wśród zadań przygotowanych na łamigłówkowe mistrzostwach świata nie może zabraknąć kilku związanych formalnie z numerem imprezy. W tegorocznym zestawie nie zabrakło więc piętnastki – ozdobiła dość interesujące łamigłówki, zatem postanowiłem zaprezentować je w blogu. Przedtem jednak słów parę o związanej z taką samą liczbą całkiem innej sprawie – nie mniej ciekawej, aktualnej i poniekąd… aferalnej.

„Piętnastka” to nazwa bodaj najsłynniejszej łamigłówki-przesuwanki (poniżej pokazana jest jej podstępna wersja), znanej od ponad 125 lat i uchodzącej za jedno z koronnych dziełek „króla łamigłówek” Sama Loyda. Król wstąpił na tron dzięki wielkiej liczbie nowatorskich łamigłówkowych pomysłów, głównie zadań zamieszczanych w prasie amerykańskiej na przełomie XIX i XX wieku, uchodzących dziś, podobnie jak „piętnastka”, za klasykę; był także mistrzem problemistyki szachowej.

Parę miesięcy temu w Stanach Zjednoczonych ukazała się książka „The 15 Puzzle” – o pudełeczku z przesuwanymi liczbami-płytkami bogato ilustrowane bite 144 strony! Jej współautorem jest Jerry Slocum, guru łamigłówek manipulacyjnych, znawca tematu i właściciel największej na świecie kolekcji przekazanej niedawno Uniwersytetowi Indiany. Otóż Slocum odważył się nadszarpnąć królewską reputację. Okazało się, że Loyd napisał o sobie jako o autorze „piętnastki” po raz pierwszy w 1891 roku, a w następnych latach wielokrotnie powtarzał i ubarwiał to… autoreklamowe kłamstewko. Waga sprawy niewielka, więc próby sprostowania i ujawnienia przed ponad stu laty królewskiej blagi zgłaszano z pewną taką nieśmiałością. W efekcie Loyd wyłgał sobie autorstwo, które powszechnie zaakceptowano, wprowadzając nawet określenie „piętnastka Loyda”. Prawdę odkrył i ujawnił dopiero Slocum i nastąpiła zmiana na „piętnastkę Chapmana”. Noyes Chapman, prawdziwy twórca tej zabaweczki, był naczelnikiem poczty w pewnej małej mieścinie w stanie Nowy Jork. Slocum ustalił także, iż patenty dotyczące podobnych przesuwanek zgłaszano wcześniej, a najstarszy znany pochodzi z 1865 roku.

Pora na „piętnastkowe” zadania z 15 World Puzzle Championships. Ich autorami są Białorusin Vladimir Portugalov (pierwsze i drugie) oraz Bułgar Deyan Razsadov (trzecie).

Różni sąsiedzi

W białe pola (kwadraty) i żółte (prostokąty) należy wpisać cyfry od 1 do 4. W polach stykających się, choćby tylko rogiem, nie mogą znaleźć się jednakowe cyfry.

Różne paski

Diagram należy podzielić na paski o szerokości jednej kratki i długości 2, 3 lub 4 kratek (w przykładzie są tylko 2- i 3-kratkowe). Żadne dwa paski nie mogą być jednakowe (nawet po obróceniu jednego z nich). Na dobry początek para krótkich pasków została już ujawniona.

Seria
Znak zapytania zastępuje ostatnią liczbę w zaczynającym się piętnastką ciągu:

Jaka to liczba i zgodnie z jaką regułą utworzony jest ciąg?