Z obrazu

26 września 2017
Marek Penszko

Ile namalowano obrazów o tematyce szachowej, czyli takich, na których szachy są motywem głównym lub jednym z głównych? Sądziłem, jak zapewne większość osób, że  – z grubsza licząc – najwyżej kilkaset. Udało mi się jednak dotrzeć do katalogu znaczących dzieł tego rodzaju i okazało się, że zawiera on blisko cztery i pół tysiąca pozycji. Zdecydowana większość z nich mogłaby nosić tytuł „Partia szachów” lub „Szachiści”. Tylko bardzo nieliczne przedstawiają jedną osobę, pochylającą się nad łamigłówką, czyli problemem szachowym. Postanowiłem pochylić się nad kilkoma takimi obrazami i spróbować najpierw rozszyfrować przedstawione na nich zadania, a potem porozwiązywać niektóre z nich. Słowo „rozszyfrować” wydaje się na miejscu, bo malarze rzadko dbali o to, aby pozycje bierek na szachownicy były dostatecznie czytelne. Poza tym korzystam z internetowych reprodukcji, które na ogół nie grzeszą odpowiednią rozdzielczością.
Bardzo przejrzysta sytuacja jest na obrazie „Chess problem” szkockiego malarza Johna MacDonalda Aikena (1880-1961).

Przeniesiona na diagram wygląda tak:

Udało mi się ustalić, że starszy pan zmaga się z trzychodówką, czyli białe zaczynają i matują w trzecim posunięciu. Wystarczy wskazać pierwszy ruch białych, ale podanie wszystkich wariantów będzie mile widziane.