Nie wiecie, co z wizą?

20 maja 2009
Marek Penszko

Dawniej, gdy wyjazd do niemal każdego kraju wiązał się z dopełnieniem obowiązku wizowego, było to dość typowe pytanie. W tym wypadku nie chodzi jednak tylko o jego sens. Ważne, że brzmi bardzo naturalnie, a przy tym nacechowane jest… magią, która ujawnia się po wpisaniu w kwadrat:

Magia polega na tym, że wpisane rzędami od góry pytanie można zadać także kolumnami od lewej. Formalnie taka konstrukcja przypomina kwadrat magiczny, ale utworzony nie z wyrazów, tylko z fragmentów zdania.

Przeglądam wyniki konkursu na takie kwadratowe zdania magiczne, ogłoszonego w dwutygodniku Rozrywka przed tylu laty, że strach (1978). Propozycji też wpłynęło niemało – ponad 700. Pytanie o wizę nie wygrało, choć dziś podoba mi się najbardziej. Oto kilka innych przykładów z czołówki.

CIENIE IDEI PAN DAŁ
FERIE GIER I UCIECH
KTO STOI, TO I DOSTOI
LĘK MĘŻA UKARZ MUZO
LUBI UBAW BACA IWAN
MA CZAR NOCNA SZOSA
NAGI AMOR GONI IRIS
NINA I JAN NA SIANIE
ZIEMIANIE NIEMIEC

Zabawa w układanie takich zdań (lub równoważników zdania) nie straciła na atrakcyjności. Komputer jej nie zaszkodził, bowiem jest językowa, wręcz gramatyczna. Wątpię jednak, aby dziś mogła liczyć na takie powodzenie, jak przed laty. To dłubanina, która może wciągnąć, ale jednak przegrywa w konkurencji z rozrywkami „odtwórczymi”.
Komputer przydaje się natomiast do przeszukiwania bazy słów i wyłuskiwania z niej kwadratowych wyrazów magicznych. 9-literowych jest przynajmniej kilkanaście, choć znanych niewiele, np. HOMONIMIA, SELENOLOG. 16-literowych nie znam. Niewykluczone, że są jakieś egzotyczne nazwy własne. Czemuż by na przykład nie miała istnieć na Sardynii osada rybacka Porto Startentani. Jeśli jeszcze nie ma, to jadę założyć – ze względu na samą nazwę będzie atrakcją turystyczną.

Znam tylko jedno zdanie magiczne 5×5 6×6, w oryginale poprzedzone historyjką o pani, która zamówiła w restauracji za mało wykwintną potrawę, nie pasującą do jej pozycji społecznej. Powiedzmy, że była to kaszanka zamiast ostryg. „Kwadratowy” komentarz do tej sytuacji brzmi:

KOBIETO, NIE TOBIE, DAMIE, DANIE TANIE TO MIEĆ.

Proszę odgadnąć kwadratowe zdanie magiczne zilustrowane zdjęciem.